STRATEJİK

En ekonomik, sağlıklı, çevreci ve erişilebilir ulaşım türü sayılabilecek yürümeyi halen yaygın olarak tercih etmekte olan ülkemiz insanı daha konforlu ve güvenli kentsel alanlar ile ödüllendirilmeyi hak ederken, standartlara uygun olmayan kaldırım uygulamaları nedeniyle, yürürken çok sayıda fiziksel engelle karşılaşmakta ve bir anlamda cezalandırılmaktadır.

Ülkemizde "yürüme ve yaya kaldırımları" konusunun stratejik bir öneme sahip olduğuna inanıyor ve bunu savunuyorum:

Kentsel alanlarda bulunan yaya yolları ve kaldırımların standartlara uygunluğu yaya konforu ve güvenliği bakımından büyük öneme sahip olmakla birlikte, toplum sağlığı açısından da yeterince farkına varılmamış büyük katkılar vaat etmektedir. Stresten uzak bir şekilde yürüme olanağı tanıyan yaya dostu kaldırımlar, yürümeyi teşvik etmek suretiyle yerel ölçekte insanlar arasında etkileşimi ve sosyalleşmeyi de beraberinde getirmektedir. Ayrıca, bireylerin ruh sağlığına olumlu etkileri söz konusudur.

Büyükşehir statüsündeki kentlerimiz başta olmak üzere, yerel yönetimlerin toplu ulaştırma sistemlerine yaptığı yatırımları ve ulaşım hizmetlerindeki başarısını vurgulayan afişlere rastlanmaktadır. Bu afişlerde, toplu taşıma hizmetlerinin çeşitliliği ve yaygınlığı mesajı verilmeye çalışılmaktadır. Ancak, toplu taşıma sistemlerine erişim açısından vazgeçilmez olan yaya ve bisiklet yollarına ait tasarım ve uygulamalar gündemler içerisinde yeterince yer bulamamaktadır. Bireysel ve toplumsal yaşantımızda önemli bir yeri olan yaya yolları ve kaldırımlar, çeşitli çevre düzenlemelerinin yapıldığı bölgeler dışında, mevcut durumda çoğunlukla ihmal edilmiş alanlar görünümüne sahiptir.

Yukarıdaki resimlerde ne eksik? Ev, iş, okul ile toplu taşıma noktası (istasyon/durak/iskele) arasında yürüyen yaya...

Gelişmiş kabul edilen bazı ülkelerde, yaşam tarzı olarak kişisel taşıt kullanma alışkanlığı kazanmış çok sayıda insan için, günlük ulaşımda taşıtlarından vazgeçme ve toplu taşıma sistemlerini kullanmaya karşı ciddi bir direnç söz konusudur. Örneğin, günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde az sayıdaki büyük kent dışında kentsel raylı sistemler ve otobüsler yeterince yaygın değildir. Hemen herkes için erişilebilir olan kişisel taşıt kullanımına karşılık, çeşitli kampanyalar ile sağlıklı yaşam’a vurgu yapılarak toplu taşıma teşvik edilmeye ve geliştirilmeye çalışılmaktadır*. Ülkemizde ise pek çok vatandaşımız, gerek taşıt alım gücü olmaması nedeniyle, gerekse bazı kentlerimizin sık (kompakt) yapısının getirdiği avantajla, çeşitli amaçlara yönelik kent içi yolculuklarını yürüyerek gerçekleştirmektedir. Nitekim, yayaların çanta, çocuk arabası, pazar arabası gibi yüklerle yaya için uzun sayılabilecek mesafeleri yürümesi kentlerimizde yaygın olarak görülen bir durumdur. Kent içi trafiğinin olağan bir bileşeni halini almış olan bu durum, aslında halkımızın çokça takdir ve teşvik edilmesi gereken bir özelliğidir.

En ekonomik, sağlıklı, çevreci ve erişilebilir ulaşım türü sayılabilecek yürümeyi halen yaygın olarak tercih etmekte olan ülkemiz insanının konforlu ve güvenli kentsel alanlara ihtiyacı bulunmasına rağmen, standartlara uygun olmayan kaldırım uygulamaları nedeniyle yürürken çok sayıda fiziksel engelle karşılaşmaktadır. Otomobil kullanımının yaygınlaşmakta olduğu günümüzde yürüme alışkanlığı ve toplu taşıma kullanımı büyük ölçüde terk edilmeden, standarda uygun kaldırım uygulamaları konusunda farkındalık oluşturulması ve sağlık için yürümenin teşvik edilmesi son derece yerinde ve yararlı olacaktır. Bu amaçla, yaya yolları ve kaldırımların bilim ve başarılı kentsel tasarım örnekleri ışığında gözden geçirilmesi, sistemli bir şekilde yeniden düzenlenmesine olanak tanıyacak ulusal bir strateji geliştirilmesi ve daha fazla zaman kaybetmeden hayata geçirilmeye çalışılması büyük önem taşımaktadır.

Yukarıdaki metin şu kaynaktan uyarlanmıştır: Çaputcu, Mehmet (2017). Doktora tezi: Kent İçi Ulaşım Sistemlerinde Yaya Hareketlerinin Modellenmesi (Kent içi yollardaki kaldırım sorunları ve ortaya çıkan yaya-taşıt çatışmalarının lazer ölçüm verisi ile analizi). Dokuz Eylül Üniversitesi F.B.E. İnşaat Mühendisliği A.B.D., 17 Ocak 2017, İzmir.

*Wisconsin Üniversitesi (2016) tarafından farkındalık oluşturmaya yönelik yürütülen çalışmalar bu konuda örnek olarak gösterilebilir. [University of Wisconsin Population Health Institute. (2016). Individual incentives for public transportation. 5 Aralık 2016] İnternet araması yapıldığında kamu veya özel birçok kurum tarafından benzer çabaların ortaya konduğu anlaşılmaktadır.

Taslak halindeki diğer bilgiler:

Yürümenin insan yaşamı için anlamı ve kaldırımların kent yaşamı için önemi ile ilgili daha fazla ayrıntı için Yürüme ve Kaldırım sayfasına göz atabilirsiniz.

Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği “Karbon Ayak İzimizi Azaltıyoruz” Start at: 2:24





Yorum ve katkılarınızı isminizle veya anonim (isimsiz) olarak iletebilirsiniz. Zaman ayırdığınız için teşekkürler...